W dzieciństwie pieczę nad zdrowiem oczu i jakością widzenia młodego człowieka sprawuje zazwyczaj rodzic. Nadchodzi jednak taki dzień, kiedy sami zaczynamy przejmować kontrolę nad własnym zdrowiem – jest to czas, kiedy powinniśmy zadbać również o swoje oczy. Niebezpieczeństwo chorób oczu, które mogą pojawić się przy braku profilaktyki i zaniedbaniu, istnieje i w dzisiejszych czasach. Co ciekawe jest znacznie wyższe niż 10…20 lat temu! Choroby oczu u człowieka w młodym wieku mogą mieć niewinne początki a okazać się groźne, gdy są zdiagnozowane zbyt późno. Mogą prowadzić nawet do utraty wzroku.
Choroby oczu – zespół suchego oka
Tak zwane suche oko nie sprowadza się wyłącznie do uczucia suchości. To wieloczynnikowe schorzenie, które może prowadzić do nieodwracalnych zmian na powierzchni oka a w konsekwencji do zaburzeń widzenia. Na czym polega zespół suchego oka (ZSO)? Łzy składają się z trzech składników: wody, lipidów i mucyn. Każdy element pełni swoją funkcję i jego niedobór nazywa się zaburzeniem filmu łzowego i może prowadzić do ZSO.
Suchość oczu pojawia się wtedy, gdy warstwy wodnej jest za mało lub gdy nie jest ona utrzymywana wystarczająco długo na powierzchni rogówki przy niedoborze lipidów i mucyn. Zaburzenia filmu łzowego mogą wynikać z trybu życia, ale mogą też mieć podłoże w innych chorobach, ich leczeniu i czynnikach środowiskowych:
- lipidy – dysfunkcja gruczołów Meiboma produkujących lipidy, MGD, zapalenie powiek, trądzik różowaty,
- woda – dysfunkcja gruczołu łzowego wydzielającego warstwę wodną, zespół Sjörgena, leki, wiek,
- mucyny – dysfunkcja komórek kubkowych produkujących mucyny, choroby spojówki,
- mruganie – niekompletne mrugnięcia, długotrwałe użytkowanie soczewek kontaktowych, soczewki twarde, praca przed komputerem,
- powierzchnia – patologie powierzchni rogówki i spojówki, skrzydlik, tłuszczyk.
Powyższe czynniki mogą występować, jeśli jesteśmy w grupie ryzyka, czyli mamy do czynienia z:
- paleniem tytoniu,
- nadużywaniu alkoholu,
- chorobami ogólnoustrojowymi i lekami w nich stosowanymi (schorzenia skórne, cukrzyca, zaburzenia w pracy tarczycy, Hashimoto, nadciśnienie tętnicze, psychoza, zaburzenia hormonalne, niedobór witaminy A).
Co powinno Cię zaniepokoić w komforcie widzenia? Do objawów zespołu suchego oka zaliczamy:
- suchość, pieczenie, łzawienie, kłucie oczu,
- uczucie ciała obcego lub piasku pod powiekami,
- rozmazywanie obrazu lub jego poprawa bezpośrednio po mrugnięciu a następnie pogorszenie ostrości widzenia.
Na czym polega leczenie ZSO? Dlaczego tak często dotyczy osób młodych?
Nie wystarczy tu stosowanie tzw. sztucznych łez czy soli fizjologicznej. Takie środki nieodpowiednio i przypadkowo dobrane mogą nawet zaostrzyć objawy i spowodować progresję choroby. Prawidłowo zdiagnozowanie przyczyny pozwoli na dobranie właściwego leczenia zespołu suchego oka i poprawę samopoczucia Pacjenta.
Nieleczony ZSO może doprowadzić do stanu zapalnego powierzchni oka, a niekiedy do blizn i wrzodów rogówki oraz znacznego pogorszenia widzenia. Rogówka, która stanowi 2/3 mocy optycznej oka, jest z natury chropowata, ponieważ pokrywa ją nabłonek – warstwa komórek. Tylko wygładzona i nawilżona rogówka może dawać ostry obraz. Zatem film łzowy powinien być prawidłowy, jeśli mowa o jego ilości i jakości, żebyśmy mogli widzieć ostro, gdyż wtedy rogówka uzyskuje odpowiednią przejrzystość i gładkość. Często stosowanie prawidłowej higieny powiek, właściwy demakijaż i stosowanie kropli nawilżających o odpowiednim składzie pozwalają zniwelować objawy. Inaczej dzieje się, jeśli ZSO pojawia się wtórnie do schorzeń ogólnych – wtedy leczenie odbywa się wielokierunkowo i jest bardziej skomplikowane.
Praca w klimatyzowanych pomieszczeniach przed monitorem komputera to aktualnie większa część dnia młodych osób. Suche powietrze i rzadsze mruganie lub mruganie niekompletne prowadzą do zaburzeń na powierzchni oka i przyczyniają się do problemów z suchością oczu i zaburzeń widzenia. Ponadto pojawia się coraz więcej młodych kobiet z zaburzeniami hormonalnymi i chorobą Hashimoto, w których ZSO pojawia się bardzo często. Suche oko dotyka również użytkowników soczewek kontaktowych w szczególności tych, którzy stosują soczewki przez wiele lat w trybie przedłużonego noszenia lub night&day.
Zaćma – przyczyny i najczęstsze objawy
Zaćma zaliczana jest do najczęściej występujących chorób oczu. Powoduje zmętnienie soczewki na skutek zaburzeń jej przemiany materii. Należy podkreślić, że brak podjęcia leczenia zaćmy skutkuje całkowitą utratą wzroku. Jakie są przyczyny katarakty? Najczęściej zaćma rozwija się wraz z wiekiem na skutek naturalnego procesu starzenia się organizmu. Czym się objawia katarakta? W wyniku choroby Pacjenci obserwują wiele problemów ze wzrokiem takich jak np.:
- zamazanie obrazu,
- zaburzenie widzenia,
- szybka męczliwość oczu,
- narastająca krótkowzroczność,
- trudności z rozpoznawaniem barw,
- problemy z prowadzeniem pojazdów,
- przymglone widzenie,
- powielenie obrazu.
Do czynników ryzyka rozwoju zaćmy zaliczamy:
- przypadki zachorowań w rodzinie,
- urazy oka,
- stany zapalne oka,
- jaskrę,
- cukrzycę,
- nadciśnienie tętnicze,
- niedoczynność przytarczyc,
- wiek (powyżej 60. r.ż.),
- palenie papierosów,
- praca wykonywana w warunkach szkodliwych,
- promieniowanie ultrafioletowe,
- otyłość,
- przyjmowanie niektórych leków.
Jak leczyć zaćmę i odzyskać ostrość wzroku?
Zastanawiasz się, jak leczyć tę chorobę oczu prowadzącą do zmętnienia soczewki? Skutecznym sposobem jest operacja zaćmy metodą fakoemulsyfikacji (łac. phacoemulsificatio cataractae) przeprowadzana również w naszej klinice. Procedura polega na usunięciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków i zastąpieniu jej sztuczną soczewką. Doświadczony lekarz chirurg dokonuje precyzyjnego, małego nacięcia rogówki i rozdrabnia ultradźwiękami starą soczewkę, a następnie ją usuwa, wszczepiając w jej miejsce nową. Należy podkreślić, że fakoemulsyfikacja ultradźwiękami jest zaliczana do zabiegów chirurgii jednego dnia. Co to oznacza? Pacjent jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu.
To może być jaskra. Jakie są pierwsze objawy i jak leczyć jaskrę? Czynniki ryzyka
Jaskra to poważna choroba oczu, która rozwija się na skutek podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego, uszkadza nerw wzrokowy i stopniowo obniża jakość funkcjonowania. Ta jedna z najczęstszych chorób oczu zwykle jest rozpoznawana u Pacjentów po 35. roku życia. Do czynników ryzyka zaliczamy:
- wiek,
- dziedziczność,
- krótkowzroczność (poniżej 4 dioptrii),
- dalekowzroczność,
- częste migreny,
- miażdżycę i cukrzycę,
- urazy mechaniczne oka,
- predyspozycje anatomiczne,
- płeć żeńską,
- podwyższone ciśnienie w oku (> 21 mmHg),
- palenie papierosów,
- wysoką lepkość krwi.
Jakie są objawy jaskry? Chorzy skarżą się m.in. na:
- obniżenie ostrości widzenia,
- ból oczu,
- tęczowe kręgi wokół źródeł światła,
- zaczerwienienie oczu,
- częste łzawienie,
- ograniczenie pola widzenia.
W leczeniu w zależności od danego przypadku lekarz może zastosować:
- selektywną trabekuloplastykę (SLT) – laserowe udrażnianie dróg odpływu cieczy wodnistej,
- irydotomię (LPI) – zapobiega zamykaniu kąta przesączania,
- irydotomię laserem YAG – technika stosowana u osób z jaskrą zamykającego się kąta oraz jaskrą barwnikową.
W razie szybkiego rozwoju choroby lub w przypadku braku skuteczności innych metod leczenia wykonuje się operację chirurgiczną, tzw. trabekulektomię. Jest to przetokowa metoda operacyjna w jaskrze uznawana za złoty standard w leczeniu jaskry. Ta bezpieczna procedura umożliwia wypłynięcie cieczy wodnistej z przedniej komory oka. Pacjent otrzymuje krople do oczu o działaniu znieczulającym, dzięki którym nie odczuwa bólu w trakcie operacji.
Warto mieć świadomość, iż jaskra rozwija się powoli (u 10% chorych na gwałtowny przebieg), często niezauważone i nieodwracalnie uszkadza wzrok, dlatego bardzo ważna jest szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Zbagatelizowana jaskra nieuchronnie prowadzi do ślepoty!
Choroby oczu – stożek rogówki. Najczęstsze przyczyny
Stożek rogówki (keratoconus, KC) to jedna z najczęstszych chorób przedniego odcinka oka, która dotyka osób przed 30. rokiem życia. Największa progresja schorzenia występuje w okresie intensywnego wzrostu i dojrzewania. Rogówka, której włókna kolagenowa charakteryzują się nieprawidłową budową, staje się coraz cieńsza i w miejscu ścieńczenia nieprawidłowo się uwypukla.
W początkowym stadium stożek rogówki bywa mylony z postępującą krótkowzrocznością lub astygmatyzmem (często nieregularnym czy skośnym). Zwykle jest to choroba, która dotyczy obojga oczu i jest diagnozowana zbyt późno. Pacjent trafia do specjalisty, gdy drugie, lepsze oko zaczyna być objęte stożkiem. Wówczas dla oka słabszego jest już za późno, by móc skorygować widzenie lub uratować rogówkę. Nieleczony, niekontrolowany stożek rogówki prowadzi do przeszczepu. Bowiem choroba ma charakter postępujący.
Stożek rogówki – objawy choroby narządu wzroku
Czynniki ryzyka zachorowania na stożek rogówki są różnego pochodzenia, a część z nich jest jeszcze niepoznana. Do zaburzeń, które zazwyczaj towarzyszą stożkowi, należą:
- łzawienie lub świąd i pieczenie oczu,
- światłowstręt,
- dwojenie jednooczne (lub widzenie zwielokrotnione),
- częste pocieranie oczu i ich zaczerwienienie,
- alergie oczu,
- atopia,
- dziedziczność,
- pogorszenie widzenia o zmierzchu, trudności w prowadzeniu pojazdów nocą,
- zniekształcenia obrazu,
- zmienna ostrość widzenia w ciągu dnia i w różnych warunkach oświetleniowych.
Jak zdiagnozować stożek rogówki?
Wczesne stadium choroby oczu jest trudne w diagnostyce. Jeśli jesteś w grupie ryzyka – w rodzinie jest osoba ze stożkiem rogówki lub dotyczą Cię powyższe objawy, zgłoś się do okulisty i opisz swoje podejrzenia. Wystarczy wykonać badanie topografii rogówki (mapy rogówki), aby wykluczyć schorzenie wzroku. Nowoczesne wideo-keratometry posiadają zaawansowane oprogramowanie, które pozwala wykryć stożek na podstawie zmian na tylnej powierzchni rogówki już w jego początkowym stopniu.
Wczesne zdiagnozowanie i badania profilaktyczne pozwalają mieć pod kontrolą stan swoich oczu, a w razie potrzeby wprowadzić odpowiednie leczenie lub korekcję. Istnieją zabiegi, które hamują progresję stożka, który należy do chorób nieuleczalnych. Nie możemy zatem w zaawansowanym stożku po prostu go wyleczyć. Natomiast istnieje wiele metod postępowania, które pozwalają korygować kształt rogówki i tym samym poprawiać ostrość widzenia.
Stożek rogówki – jak leczyć oczy?
Do najczęściej stosowanych metod leczenia stożka rogówki należą: crosslinking, wszczepienie pierścieni śródrogówkowych, soczewki twarde gazoprzepuszczalne, soczewki hybrydowe. Tylko specjalista, który zajmuje się stożkiem, pozwoli dobrać właściwą metodę leczenia i korekcji. Warto o tym pamiętać, decydując się na oddanie stanu swojej rogówki we właściwe ręce.
W kwestii profilaktyki warto badać wzrok raz w roku, sprawdzając jednooczną ostrość widzenia. Jeśli zauważymy pogorszenie widzenia na jednym oku – szczególnie gdy wcześniej każde z oczu widziało podobnie – należy zgłosić się do specjalisty w celu sprawdzenia stanu oka z uwzględnieniem szczegółowego badania rogówki. A w kwestii pocierania oczu – unikajmy takich nawyków!
FAQ
Jakie choroby psują wzrok?
Do najgroźniejszych chorób oczu zaliczamy m.in. jaskrę i zaćmę. Jeśli podejrzewasz u siebie rozwój jednego z tych schorzeń, umów się na wstępną konsultację i zarezerwuj wizytę.
Co najbardziej niszczy wzrok?
Częste pocieranie oczu, palenie papierosów, nieużywanie okularów przeciwsłonecznych, wielogodzinna praca przy komputerze. Zły wpływ na narząd wzroku ma również brak regularnych wizyt kontrolnych u okulisty.
Skąd się biorą choroby oczu?
Choroby oczu mogą mieć podłoże genetyczne, związek z przebytymi urazami, nieprawidłową higieną oczu, pracą w szkodliwych warunkach czy współwystępowaniem chorób ogólnustrojowych. Potencjalnych przyczyn jest mnóstwo. Jeśli chcesz skorzystać z kompleksowej diagnostyki, oddaj się w ręce naszych specjalistów.
Literatura
- https://www.aoa.org/Documents/optometric-staff/Articles/The-Dreaded-Dry-Eye.pdf
- https://www.whatisdryeye.com/
- http://www.tearfilm.org/dettreports-tfos_dews_ii_report/32_30/eng/
- J.Davis, Keratoconus: Current understanding of diagnosis and management, Clinical Eye and Vision Care, Volume 9, Issue 1, March 1997, Pages 13-22